تمکین در اصطلاح حقوقی یعنی اطاعت کردن زوجه در انجام وظایف زناشویی و سکونت در منزل مشترک .تمکین اعم از عام و خاص . در برخی موارد زوجه می تواند از تمکین در برابر زوج امتناع نماید اما این امتناع مستقط حق نفقه وی نخواهد بود و او را ناشزه نخواهد کرد که به آنها موارد مشروع عدم تمکین گفته می شود :
– در صورتی که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت پیدا نکند در این صورت زن می تواند از رفتن به خانه شوهر امتناع کند . مانند آنکه شوهر زن خود را که شایسته داشتن خانه مستقل هست به اتاقی در کاروانسرا ببرد .
– در صورتی که حق سکونت به زن داده شده باشد زن می تواند از حضور در منزل شوهر خودداری کند و شوهر را ملزم به حضور در خانه ای کند که او تعیین می نماید . طبق ماده 1114 ق . م زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد .
– طبق ماده 1115 ق . م در صورتی که ماندن زن در خانه شوهر جسم یا مال یا آبروی زوجه را در خطر قرار دهد در این صورت زوجه می تواند مسکن جداگانه انتخاب نماید . ضرر مزبور می تواند ناشی از شرایط فیزیکی ( مثل قدیمی بودن ساختمان یا احتمال ریزش ) و یا ناظر به رفتار شوهر باشد . و در صورت ثبوت ضرر محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل شوهر معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود .
– هر گاه زن برای انجام تکالیف مذهبی واجب اجازه بیرون رفتن از منزل از شوهر بخواهد و شوهر مانع شود زن می تواند خارج شود و این امر موجب نشوز او نمی شود مانند سفر حج یا رفتن به حمام جهت ادای نمازهای واجب
– هرگاه خروج زن از منزل برای مداوا لازم باشد و شوهر اجازه ندهد ، زن می تواند خارج شود مانند آنکه زن مبتلا به بیماری شود که برای مداوا باید به بیمارستان یا خارج کشور برود .
– هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع کند و امتناع به علت مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود .
نرگس مقامی / وکیل دادگستری