یکی از مسائل مطرح در حقوق پزشکی ، تاثیر رضایت نامه ( برائت نامه ) بر مسوولیت پزشک است که قبل از عمل جراحی و طبی از بیمار اخذ می گردد و اینکه آیا این رضایت نامه به تنهایی موجب رفع مسوولیت پزشک می گردد یا خیر ؟

بموجب قانون در مواردی که شخصی در نتیجه اقداماتی که پزشک در جهت درمان وی ( اعم از جراحی و …) فوت کند یا دچار صدمه بدنی گردد ، صرف وجود رضایت نامه به تنهایی رافع مسوولیت پزشک نمی باشد بلکه چنانچه پزشک مرتکب بی احتیاطی ، عدم دقت ، نداشتن مهارت و عدم رعایت نظامات فنی و دولتی ( تقصیر ) شده باشد و این امر اثبات گردد ( تقصیر پزشک با جلب نظر پزشکی قانونی قابل احراز است ) مسوول و ضامن خسارات وارده می باشد . به بیان دیگر تقصیر ، مسوولیت پزشک را بهمراه خواهد داشت چه برائت گرفته باشد و چه نه . در مقابل ، در صورت عدم تقصیر پزشک ، مسوولیتی برای وی از جهت پرداخت دیه وجود ندارد هر چند برائت اخذ نکرده باشد . فی الواقع برائت ناظر به ضررهای ناخواسته ناشی از معالجه یا اشتباهاتی است که هر پزشک متعارف و با احتیاطی ممکن است در تشخیص بیماری و درمان مرتکب شود و نه رضایت به غفلت و بی احتیاطی و عدم رعایت اصول فنی و مقررات . البته رضایت دارای شرایطی نظیر « آگاهانه » و « آزاده » بودن است . منظور از آگاهانه بودن رضایت این است که پزشک با اطلاع رسانی به بیمار و آگاه کردن او از خطر و تبعات احتمالی معالجه یا عمل جراحی ، رضایت او را برای عدم مسوولیت خود ، جلب کند . بدین معنا که پزشک موظف است قبل از معالجه اطلاعات لازم در مورد درمان بیمار و عواقب آن را در اختیار وی قرار دهد و ایشان را در تصمیم گیری های مربوط به خود ، سهیم نماید .

از دیگر شرایط رضایت ، این که رضایت دهنده باید عاقل و بالغ و واجد اهلیت باشد . بنابراین رضایت صغیر و مجنون فاقد ارزش قانونی است .

مضافا اینکه ؛ رضایت باید قبل از عمل جراحی و طبی اخذ شود . رضایت پس از عمل تنها جنبه گذشت دارد و موجب تخفیف مجازات یا موقوفی اجرای حکم می گردد.

نهایتا اینکه موضوع رضایت بیمار باید مشخص باشد ، یعنی رضایت بیمار به پزشک معین به منظور انجام معالجه یا عمل جراحی خاص و معین باشد و اگر پزشک از حیطه موضوع رضایت خارج گردد، مسوول است .

گلناز فیروزی/ وکیل دادگستری