یکی از وظایف سازمان ثبت احوال کشور به موجب بند الف ماده 1 قانون ثبت احوال مصوب 1355 ، ثبت ولادت و صدور شناسنامه است و قانونگذار در این مورد بین اطفال متولد از رابطه مشروع و نا مشروع تفاوتی قائل نشده است . و تبصره ماده 16 و ماده 17 قانون مذکور نسبت به مواردی که ازدواج پدر و مادر به ثبت نرسیده باشد و توافق در اعلام ولادت و صدور شناسنامه نباشد یا اینکه پدر و مادر طفل نامعلوم باشد تعیین تکلیف کرده است . لیکن در مواردی که طفل ناشی از رابطه آزاد باشد و مرد اقدام به اخذ شناسنامه ننماید با استفاده از عمومات و اطلاق مواد قانونی یاد شده ، مرد، پدر عرفی طفل تلقی و نتیجتا کلیه تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه بر عهده وی می باشد و حسب ماده 884 قانون مدنی صرفا موضوع توارث بین آنها منتفی است . ( رای وحدت رویه 617 ) فلذا این طفل از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد . همچنین اثبات نسبت مادر با فرزند به تنهایی قابل طرح و رسیدگی است و از اثبات نسبت والدین و فرزندان که مستلزم اثبات رابطه زوجیت والدین است ، متمایز می باشد . در صورتی که مادر صرفا اثبات نسبت خود با فرزندش را تقاضا کند رسیدگی به این خواسته فاقد اشکال قانونی است ، زیرا در صورت اثبات و صدور حکم ، طبق تبصره ذیل ماده 16 قانون ثبت احوال با اظهار مادر نیز امکان صدور شناسنامه برای فرزند وی وجود دارد .

نرگس مقامی / وکیل دادگستری